یکی از نوادگان نزدیکان دوست‌محمدخان بارکزهی، از قول پدربزرگش نقل می‌کند؛ سالها قبل زمان خدمت در کنار دوست‌محمدخان در پهره، نمایندگانی از انگلیس (کمپانی هند شرقی) برای مذاکره آمده بودند تا با دوست‌محمدخان به توافق برسند و بلوچستان غربی زیر چتر حمایت انگلیس بعنوان قدرت برتر در منطقه درآمده و آن‌ها بتوانند برای سرمایه‌گذاری در منطقه و کشف و بهره‌برداری از منابع بلوچستان کار کنند و درآمد حاصل بین دو دولت تقسیم شود.
مشابه این طرح در کشورهای عربی اجرا شده بود و اعراب برای استخراج منابع خود با انگلیس به توافق رسیده بودند.
دوست‌محمدخان از سفیران دولت بریتانیا مهلتی برای مشاوره در خواست می‌کند و با افراد زیادی مانند؛ علی‌خان حاکم سرباز کلات، حاج شکر از راسک، میرامین حاکم آشار، میردین‌محمد سردارزهی از باهو، حاکم شستون و تعدادی از علما مانند ملا شمس‌الدین ( پدر مولانا قمرالدین ) مشاوره می‌کند.
اکثر مشاورین و علمای وقت بویژه، با این طرح مخالفت می‌کنند؛ که انگلیس‌ها بی‌دینی و بی‌حجابی می‌آورند و ما نمی‌خواهیم زیر چتر حمایت انگلیس کافر باشیم.
و دوست‌محمدخان هم در نهایت جواب رد را به نماینده‌ی بریتانیا می‌دهد.
این امر باعث شد دولت بریتانیا حمایت از رضاخان را در دستور کار خود قرار دهد ، بلوچستان غربی را اشغال نماید و دوست‌محمدخان به همراه حاج شکر و چند نفر دیگر گروگان گرفته شده و اعدام شوند و در نهایت بلوچستان بصورت کامل به تصرف پهلوی دربیاید.
هر چند رضاخان در نهایت به دنبال همچین برنامه ای بود اما چراغ سبز لازمه را از انگلیس دریافت کرد تا نقشه های خود را اجرا کند.
گذشت زمان و همکاری اعراب و انگلیس و پیشرفت و توسعه‌ی همه‌جانبه ممالک عربی پس از استخراج منابع نشان داد که مشاوران، مشورتی اشتباه به حاکم بلوچستان دادند.
پس از قرارداد با انگلیس و تا به امروز مردم کشورهای عربی در رفاه اقتصادی و عدالت اجتماعی قابل ملاحظه‌ای زندگی کرده‌اند.
اما اشغال منحوس پهلوی روز به روز وضعیت بلوچستان را بدتر کرد تا جاییکه امروز ملت ما در وضعی غیرانسانی و دردناک برای لقمه‌ای نان، جان می‌دهند.
این واقعه تاریخی نکات زیادی را در بر دارد؛ یکی توجه به واقعیات روز جهان و تصمیم‌گیری بر اساس سیاست های درست و دوراندیشی. بویژه کشورهای کوچکتر و کم‌تر قدرتمند باید یارگیری درست به موقع انجام دهند تا به ورطه‌ی نابودی کشانده نشوند.
و نکته مهم‌تر در انتخاب است. یک حکومت باید ملی و دموکراتیک باشد. چرا که مردم باید بتوانند در آگاهی و آزادانه انتخاب کنند.
فعالیت احزاب باعث روشن شدن مواضع می‌شود و مردم با آگاهی انتخاب می‌کنند.
و اما نکته بسیار حائز اهمیت دیگر؛ مشاوران باید از متخصصان حوزه‌ی مدنظر انتخاب شوند. اگر حاکم وقت بلوچستان مشاوران متخصص امور سیاسی، اقتصادی و آشنا به مسایل سیاسی روز داشت، نتیجه‌ی مشاوره‌ی مطلوب‌تری رقم می‌خورد.
هر روی تاریخ برای درس گرفتن و آموختن است. اگر در فرصت حساس و سرنوشت ساز امروز، باز هم علما، سرداران و افراد پرنفوذ بین مردم، مشاوره اشتباه بدهند و در نتیجه انتخاب اشتباه صورت گیرد دهه‌های دیگری نیز زنجیرهای بردگی و ذلت بر گردن و دستان ملت بلوچ باقی خواهند ماند.
بنابراین وظیفه‌ی تک‌تک ملت بلوچ آموختن و آگاه شدن است. با مطالعه و بررسی، آگاه به امور روز و حقوق خود شوند، تا در تصمیمات درست تاثیرگذار باشند و مانع اشتباه بزرگ دیگر بار شوند.
✍️دفتر پژوهش سهاب
